Σε κλοιό πυρηνικών εργοστασίων η Ελλάδα

Εκτός από τεχνικές αστοχίες και ανθρώπινα λάθη, υπαρκτός ο κίνδυνος λόγω παλαιότητας

Περικυκλωμένη από πυρηνικά εργοστάσια βρίσκεται η Ελλάδα και μάλιστα από μονάδες σχετικά μεγάλης παλαιότητας, ενώ αναμένεται να κατασκευαστούν και νέες σε γειτονικές χώρες, με πρώτη την Τουρκία. Στη σκιά του δυστυχήματος στη Φουκουσίμα, παρόμοιες εξελίξεις δημιουργούν ανατριχίλα. «Οι πυρηνικοί σταθμοί που βρίσκονται σε γειτονικές βαλκανικές χώρες, μπορούν σε περίπτωση μεγάλου ατυχήματος να πλήξουν τους Ελληνες πολίτες, καθώς τα ραδιενεργά νέφη ταξιδεύουν πολλές εκατοντάδες


χιλιόμετρα. Σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση θα είναι σαν να ζούμε στην Ουκρανία ή στη Ρωσία, όταν έγινε το δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ», λέει στην «Κ» ο κ. Αθανάσιος Γεράνιος, αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στο Κοζλοντούι της Βουλγαρίας λειτουργούν ακόμα δύο από τους έξι αντιδραστήρες. Η λειτουργία των παλαιότερων μονάδων, που πλησίαζαν τα 30 έτη ζωής, διακόπηκε, καθώς είχαν εγερθεί θέματα ασφαλείας. Εξάλλου, κανονικά τα 30 έτη ζωής θεωρούνται όριο απόσυρσης, άσχετα εάν στην πράξη σπανίως τηρείται. Παρ' όλα αυτά δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τις μονάδες στο Κοζλοντούι απόλυτα ασφαλείς. Κατ' αρχάς, κινδυνεύουν από έναν συνδυασμό τεχνικών αστοχιών και ανθρώπινων λαθών, όπως στην τραγική περίπτωση του Τσερνόμπιλ. Δεύτερον, όπως συμβαίνει παντού, οι υπεύθυνοι ασφαλείας δηλώνουν ότι οι εγκαταστάσεις αντέχουν σε σεισμικές δονήσεις μέχρις ενός επιπέδου, λίγο υψηλότερο απ' ό, τι έχει καταγραφεί στην περιοχή. Για παράδειγμα, στο Κοζλοντούι διαβεβαιώνουν ότι αντέχουν σεισμό 7 Ρίχτερ. Ισχύει στα αλήθεια; Και τι θα γίνει αν εκδηλωθεί ένας πραγματικά πρωτοφανής σεισμός;

«Στο Κοζλοντούι δεν πρέπει να υποτιμούμε την απειλή από τη δεξαμενή φύλαξης πυρηνικών αποβλήτων, όπου είχε παρουσιαστεί και πρόβλημα διαρροής προ μερικών ετών. Κάθε πυρηνικό εργοστάσιο φυλάσσει δίπλα του εκατοντάδες τόνους καμένου ουρανίου, του πλέον επικίνδυνου ραδιενεργού υλικού. Πριν από το 1990, η Σοβιετική Ενωση διαχειριζόταν τα απόβλητα του Κοζλοντούι. Τώρα, καθώς η διαχείρισή τους είναι πανάκριβη, έχει καταγραφεί πρόβλημα υπερχείλισης των αποθηκών», προειδοποιεί ο κ. Γεράνιος.

Η Βουλγαρία σχεδίαζε να κατασκευάσει δύο νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες στην περιοχή του Μπέλενε, επίσης στις όχθες του Δούναβη (όπως και το Κοζλοντούι). Το έργο ανέλαβε το 2008 η ρωσική Atomstroyexport (θυγατρική της Rosatom), με στρατηγικό επενδυτή τη γερμανική RWE. Αν και ξεκίνησαν κάποια οικοδομικά έργα, το φθινόπωρο του 2009 το έργο σταμάτησε πλήρως. Εδώ και ενάμιση χρόνο δεν έχει μπει ούτε τούβλο. Οι Βούλγαροι έχουν αναθέσει στη βρετανική τράπεζα HSBC να εκτιμήσει την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, η οποία αμφισβητείται έντονα.

Πάντως και λίγο παραπάνω, στη Ρουμανία, στην περιοχή Τσερναβόδα, λειτουργεί πυρηνικό εργοστάσιο με δύο σχετικά νέους αντιδραστήρες, ενώ αναμένεται η λειτουργία άλλων δύο. Η ρουμανική εταιρεία Nuclearelectrica διαβεβαίωσε ότι αντέχει σεισμική δόνηση 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με πιθανή μέγιστη ένταση ενός σεισμού στη Ρουμανία να υπολογίζεται στους 7 με 7,5 βαθμούς Ρίχτερ.

Στη Σλοβενία, στην πόλη Κρσκο, υπάρχει ακόμα ένας παλιός αντιδραστήρας, ο οποίος πλησιάζει την 30ετία και αναμένεται να αντικατασταθεί άμεσα από καινούργιο, μεγαλύτερης ισχύος.

Παρά τις κατά καιρούς διαδόσεις δεν αναμένονται, στο εγγύς μέλλον τουλάχιστον, πυρηνικοί σταθμοί σε Αλβανία και ΠΓΔΜ. Ο πιο πραγματικός κίνδυνος, ειδικά για την Αλβανία, είναι η δημιουργία «χωματερών» πυρηνικών αποβλήτων, οι οποίες μπορούν να ρυπάνουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Επίσης, από το πιθανό πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου της Τουρκίας, προστίθεται ο κίνδυνος από τη διακίνηση στη Μεσόγειο των πυρηνικών αποβλήτων. «Μην ξεχνάμε τα ύποπτα ναυάγια στην Αδριατική, πιθανόν από πλοία με ραδιενεργά απόβλητα, που η Μαφία έστελνε στον πάτο της θάλασσας», σημειώνει ο κ. Γεράνιος.

Θα έπρεπε μήπως η Ελλάδα, αφού έχει ήδη γύρω της πυρηνικές μονάδες, να δημιουργήσει κάποια δική της; «Είμαι αρνητικός, όπως και οι πολίτες. Και η Αυστρία είναι περιστοιχισμένη από ένα δάσος πυρηνικών αντιδραστήρων, αλλά δεν προχωρά στην ατομική ενέργεια. Το θέμα που τίθεται είναι ότι δεν μπορεί μια χώρα να δημιουργεί πυρηνικό εργοστάσιο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των γειτόνων της», τονίζει ο καθηγητής πυρηνικής φυσικής.

Την Παρασκευή το βράδυ, Παπανδρέου και Ερντογάν μίλησαν στο τηλέφωνο και μεταξύ άλλων ο Ελληνας πρωθυπουργός επανέλαβε την αντίθεση της χώρας μας στην προοπτική κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου στη γείτονα.

Συμφωνία τρόμου Μόσχας και Αγκυρας

Ακλόνητη από την καταστροφή στη Φουκουσίμα εμφανίζεται η τουρκική κυβέρνηση. Μάλιστα, την περασμένη Τετάρτη, Ταγίπ Ερντογάν και Ντμίτρι Μεντβέντεφ ανακοίνωσαν από τη Μόσχα τη συνεργασία των δύο χωρών στην κατασκευή του μεγάλου πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου, στη Νότια Τουρκία απέναντι από την Κύπρο.

Υστερα από ανεπιτυχείς προσπάθειες 35 ετών, η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει τέσσερις αντιδραστήρες 1.200 Mwatt ο καθένας, στο Ακούγιου, παρότι η περιοχή είναι ιδιαίτερα σεισμογενής: το 1872 είχε εκδηλωθεί σεισμός 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ το 1998 ισχυρός σεισμός είχε σαρώσει τα Αδανα, μόλις 135 χλμ. από το σημείο κατασκευής.

«Η δημιουργία πυρηνικού εργοστασίου στη σεισμογενή Τουρκία είναι μεγάλο λάθος. Οταν παρουσιάζονται μεγάλα προβλήματα στην τεχνολογικά προηγμένη Ιαπωνία, τι μπορεί να συμβεί στην Τουρκία;» υπογραμμίζει στην «Κ» ο κ. Γεράνιος. Ο καθηγητής σημειώνει επίσης τον κίνδυνο να γίνει η μονάδα στόχος τρομοκρατικών ενεργειών, στην ευαίσθητη περιοχή που βρίσκεται και «σε περίπτωση ατυχήματος, η απειλή ραδιενεργού νέφους στην Τουρκία, στη Ρόδο και άλλα ελληνικά νησιά, στην Κύπρο και στη Συρία είναι πολύ μεγάλη». Η Τουρκία προτίθεται να δημιουργήσει ένα ακόμα πυρηνικό εργοστάσιο στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, στη Σινώπη. Το έργο πιθανόν να αναλάβει η ιαπωνική Topco, στην οποία ανήκαν και τα εργοστάσια στη Φουκουσίμα.